به گزارش خبرگزاری ریتم؛ حمیدرضا قربانی، پژوهشگر و آهنگ‌ساز حوزه موسیقی، در گفت‌وگویی با اشاره به جایگاه ایلام در تاریخ موسیقی ایران اظهار کرد:
«تمدن ایلام که از کهن‌ترین تمدن‌های ایران به شمار می‌آید، سابقه‌ای غنی در حوزه موسیقی دارد و شواهد متعددی همچون نقش‌برجسته‌ها، پیکرک‌ها و مُهرهای تاریخی از مردان و زنانی در حال نواختن موسیقی، بیانگر این واقعیت است.»
وی با اشاره به ریشه‌دار بودن موسیقی کردی نیز گفت:
«موسیقی کردی را می‌توان از قدیمی‌ترین موسیقی‌های جهان دانست؛ این موسیقی مجموعه‌ای از آوازها، ترانه‌ها و نغمه‌های بی‌کلام است که برای اقوام گوناگون جذابیت دارد. با وجود اشتراکات زبانی، موسیقی ایلام لحن و گویش متفاوتی نسبت به مناطق کردنشین دیگر مانند کرمانشاه و کردستان دارد.»
قربانی با تأکید بر استقلال ساختاری موسیقی ایلام خاطرنشان کرد:
«موسیقی محلی این منطقه، سبک و بیان منحصربه‌فرد خود را دارد. در مطالعات من مشخص شد که ایلام از هزاره سوم پیش از میلاد، خاستگاه زیست انسانی در غرب ایران بوده و شوش به‌عنوان پایتخت آن، مرکز تعاملات فرهنگی با تمدن بین‌النهرین محسوب می‌شده است. این تبادلات، در حوزه موسیقی و ساخت سازها نیز به‌روشنی قابل مشاهده است.»
او ادامه داد:
«در مورد موسیقی ایلامی، اگرچه اسناد مکتوبی در دست نیست، اما آثاری چون نگاره‌های نوازندگان و سازها یافته شده‌اند. در بین‌النهرین، افزون بر نمونه‌های ساز و پیکره‌ها، الواحی نیز کشف شده که اطلاعات دقیقی درباره نظام موسیقایی آن دوره ارائه می‌دهد. با مقایسه این دو تمدن، می‌توان تأثیرات متقابل آن‌ها را در سیستم‌های موسیقایی و سازها بررسی کرد.»
این پژوهشگر در توصیف ویژگی‌های موسیقی ایلام گفت:
«همانند موسیقی کردی، این موسیقی نیز از ریتم‌های برجسته‌ای بهره می‌برد، به‌ویژه در مقام‌های شاد چوپی و سماع. سازهای رایج در ایلام امروز، دوزله و سرنا هستند؛ دوزله معمولاً با تنبک و سرنا با دهل همراه می‌شود. در مناطق همجوار با لرستان نیز کمانچه رایج است.»
قربانی افزود:
«موسیقی محلی ایلام اغلب توسط گروه‌هایی به نام “لوطی” یا “مطرب” اجرا می‌شود. این هنرمندان، اغلب گمنام و با وضعیت اقتصادی ضعیف، هنر موسیقی را سینه‌به‌سینه از نسل‌های قبل آموخته‌اند و به‌صورت تجربی آن را حفظ کرده‌اند.»
وی با اشاره به نقش مذهب در شکل‌گیری موسیقی این منطقه گفت:
«موسیقی ایلام، مشابه میان‌رودان، در دوره‌های کهن به‌ویژه ایلام قدیم، کاربرد مذهبی داشته و در زندگی روزمره نیز نقش داشته است. از سازهایی که از بین‌النهرین به ایلام وارد شده می‌توان به چنگ و لیر اشاره کرد، و از سازهای بومی ایلام که بر فرهنگ همسایگان تأثیر گذاشته، می‌توان از سازهای زهی نام برد.»
او در پایان خاطرنشان کرد:
«گرچه از موسیقی ایلام اسناد مکتوبی باقی نمانده، اما تمدن میان‌رودان در کنار آثار تصویری، نمونه‌هایی از نگارش موسیقایی یا همان نت‌نویسی را در خود حفظ کرده است. این امر نشان می‌دهد که جایگاه موسیقی در تمدن‌های کهن این منطقه، بسیار بنیادین و فرهنگ‌ساز بوده است.»
