گزارش خبرگزاری ریتم؛ هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران با همکاری دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن موسیقی ایران و مشارکت استانداری، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن موسیقی استان هرمزگان از پنجم تا هشتم اردیبهشت در بندرعباس برگزار می‌شود.
در این دوره، ۱۰۶ هنرمند در قالب ۳۴ گروه از ۲۲ استان شامل هرمزگان، فارس، مازندران، سیستان و بلوچستان، ایلام، چهارمحال و بختیاری، زنجان، خراسان رضوی، همدان، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان، آذربایجان غربی، کرمان، خراسان جنوبی، کرمانشاه، خراسان شمالی، آذربایجان شرقی، لرستان، کردستان، بوشهر، خوزستان و گلستان حضور دارند.
هرمزگان به عنوان استان میزبان با ۶ گروه شرکت می‌کند. استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان، گیلان، فارس، خراسان رضوی، خراسان شمالی و خوزستان هر کدام با دو گروه و سایر استان‌ها با یک گروه در جشنواره حضور خواهند داشت. برنامه‌ها به صورت ۱۲ تک‌نوازی، ۶ دونوازی و بقیه به شکل گروه‌نوازی اجرا می‌شوند.
فواد توحیدی، پژوهشگر و دبیر جشنواره درباره رویکردهای این دوره گفت: «با آغاز دبیری محمدعلی مرآتی، گروهی مشورتی برای معرفی هنرمندان شکل گرفت. امسال نیز علاوه بر معرفی گروه‌های مشورتی، تعدادی از هنرمندان با نظر مستقیم خودم به جشنواره دعوت شده‌اند.»
وی افزود: «در این دوره سعی کردیم هنرمندان جدیدی که پیش‌تر در جشنواره حضور نداشته‌اند را دعوت کنیم. برخی تصور کرده‌اند که باید هر سال در جشنواره حضور یابند و در نتیجه با ایجاد حواشی و تهدیدات تلاش کردند در فهرست باشند که مقابل آن‌ها ایستادگی کردم.»
توحیدی ادامه داد: «بدون احتساب هنرمندان استان میزبان، حدود ۸۵ هنرمند از ۲۱ استان حضور دارند. این جشنواره تنها تریبون تخصصی موسیقی نواحی در ایران است، چرا که سایر رویدادها بیشتر به موسیقی تلفیقی یا پاپ گرایش پیدا کرده‌اند.»
دبیر جشنواره تأکید کرد: «همه هنرمندان حاضر در این دوره دارای آثار در سطح عالی هستند. در موسیقی نواحی، چالش مهم عدم آشنایی پیشکسوتان با فضای مجازی است که باعث می‌شود نتوانند در جشنواره ثبت‌نام کنند.»
وی خاطرنشان کرد: «برخلاف جشنواره موسیقی جوان که هنرمندان از طریق اینترنت ثبت‌نام می‌کنند، در جشنواره موسیقی نواحی باید هنرمندان را شناسایی و دعوت کنیم. جدول امسال تنوع بسیار خوبی در گونه‌های مختلف موسیقی نواحی ایران دارد؛ از موسیقی چوپانی و ساربانی تا عاشیقی و ترکمنی.»
تحولات بخش پژوهشی جشنواره
توحیدی درباره بخش پژوهش گفت: «امسال برخلاف دوره‌های اخیر، برای بخش پژوهشی موضوع خاصی تعیین نکردیم. همچون دوره اول به دبیری محمدرضا درویشی، پژوهشگران و هنرمندان به صورت صمیمانه درباره موسیقی نواحی تبادل نظر خواهند داشت. این شیوه، علاوه بر اجرای آثار، آسیب‌شناسی ارزشمندی برای موسیقی نواحی ایران خواهد داشت.»
بخش جنبی جشنواره
دبیر جشنواره درباره اهمیت بخش جنبی افزود: «گروه‌های موسیقی نواحی در بوستان‌های مختلف بندرعباس مانند صدف، نخل، شهدای شهرداری و آزادشهر در میان مردم اجرا خواهند داشت. اجرای موسیقی نواحی در میان مردم، باعث حفظ اصالت و احساس موسیقی می‌شود. اجرای رسمی روی صحنه، ارتباط اصلی هنرمند با مردم را کاهش می‌دهد.»
وی همچنین از معرفی سازهای سنتی مانند عود و جفتی از هرمزگان و تجلیل از مفاخر موسیقی نواحی ایران در بخش جنبی خبر داد.
چالش‌های برگزاری جشنواره هفدهم
توحیدی با اشاره به مشکلات این دوره گفت: «هیچ دوره‌ای از جشنواره به اندازه امسال با دشواری روبه‌رو نبوده است. بودجه بسیار کمتر از دوره‌های پیشین است.»
وی افزود: «پس از سال‌ها برگزاری جشنواره در کرمان و یک دوره در گرگان، برای نخستین بار بندرعباس میزبان جشنواره شده است. این استان از نظر تنوع موسیقی یکی از قطب‌های اصلی کشور به شمار می‌رود.»
درباره بازگشت میزبانی کرمان، توحیدی گفت: «کرمان برند این جشنواره است. تغییر مکان میزبانی می‌تواند به هویت رویداد آسیب بزند.»
وی تاکید کرد: «باید یک استان ثابت برای برگزاری جشنواره انتخاب شود تا تجربه‌های اجرایی حفظ گردد. برگزاری جشنواره در پنج منطقه، همانند دوره شانزدهم، موفق نبود. بهتر است هر استان جشنواره‌ای مجزا داشته باشد و برگزیدگان به جشنواره ملی راه یابند.»
ضرورت آشنایی نسل جوان با موسیقی نواحی
دبیر جشنواره اظهار داشت: «نسل جوان به موسیقی نواحی علاقه دارد اما شناختی از آن ندارد. تجربه‌ای که در کنسرت خراسانی‌ها در کیش داشتیم نشان داد که چقدر این موسیقی برای مخاطبان تازه و جذاب است.»
وی افزود: «رسانه‌های ملی تاکنون نقش مؤثری در معرفی موسیقی نواحی نداشته‌اند. در حالی که سازهای غربی چون گیتار در رسانه‌ها معرفی شده‌اند، کمتر اثری از موسیقی نواحی دیده شده است.»
توحیدی همچنین به اهمیت گردشگری موسیقی اشاره کرد: «اگر گردشگران در سفرهای داخلی با موسیقی محلی هر منطقه آشنا شوند، هم فرهنگ حفظ می‌شود و هم درآمدی برای هنرمندان ایجاد خواهد شد.»
لزوم تشکیل نهاد تخصصی موسیقی نواحی
وی تصریح کرد: «هیچ نهاد تخصصی برای موسیقی نواحی وجود ندارد. هنرمندان و پژوهشگران به صورت پراکنده و بدون هم‌افزایی فعالیت می‌کنند. باید یک پاتوق دائمی برای هنرمندان ایجاد شود.»
توحیدی خاطرنشان کرد: «جشنواره ظرفیت محدودی برای گردهم‌آیی هنرمندان دارد. ما هزاران هنرمند موسیقی نواحی در کشور داریم که باید شبکه‌ای منسجم برای ارتباط، تبادل تجربه و نقد سازنده میان آن‌ها ایجاد شود.»
وی در پایان تاکید کرد: «دیگر دوران طلایی بزرگان موسیقی نواحی مانند حاج قربان سلیمانی، نورمحمد درپور، شیرمحمد اسپندار و غلامعلی پورعطایی گذشته است. اکنون جنس موسیقی تغییر کرده و بکر بودن گذشته را ندارد. جشنواره تمام تلاش خود را کرده تا بهترین‌های موجود را گردهم آورد. اگر کسی توانایی بهتری دارد، استقبال می‌کنیم که آثارش را ارائه کند.»
