به گزارش خبرگزاری ریتم؛ حامد چنگایی، آهنگساز و رهبر ارکستر «کیاوَه»، در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه اطلاع‌رسانی موسیقی ایران درباره شکل‌گیری این گروه گفت: ایده تشکیل ارکستر از یک نیاز درونی شکل گرفت؛ من که در حوزه آهنگسازی فعال بودم و برای پیانو و گروه‌های کوچک قطعاتی نوشته بودم، در خودم می‌دیدم که دیگر آن گروه‌های کوچک پاسخگو نیستند. رنگ‌های صوتی بیشتر، ترکیب‌های گسترده‌تر و دامنه صوتی وسیع‌تری می‌خواستم. این خواسته در کنار تمرکز همیشگی من بر هویت بومی در موسیقی و نبود نمونه‌ای از یک ارکستر تلفیقی در شهر و استان‌مان—و حتی نبود مطلق ارکسترهای کلاسیک—باعث شد تصمیم بگیریم بر اساس نیازهایمان فراخوان بدهیم و این ارکستر را تشکیل دهیم؛ ارکستری که هم پناهی برای ما باشد و هم برای همه نوازندگان و آهنگسازان لرستانی. بیش از دو سال است که این مسیر را به شکل مستمر و خوب طی می‌کنیم.
او درباره وجه‌تسمیه نام گروه توضیح داد: «کیاوَه» تلفظ صحیح نام ارکستر ماست، هرچند در فارسی آن را «کیاوه» می‌گویند. در زبان لری، کیاوَه به معنای صنوبر کبود است؛ درختی قدبلند و نماد آبادی در لرستان. این درخت با ریشه‌های عمیق، مقاومت مثال‌زدنی و ایستادگی‌اش با هویت موسیقایی گروه ما هم‌خوانی داشت و به همین دلیل این نام انتخاب شد.
چنگایی افزود: برای ترکیب سازها، از سازهای بومی لرستان مانند دهل و کمانچه پشت‌باز در کنار سازهای ملی مانند تار، سه‌تار، عود، قانون و سنتور و نیز سازهای جهانی مانند ویولن و خانواده زهی‌ها استفاده کردیم. دلیل این انتخاب، دستیابی به رنگ صوتی تازه و تجربه‌ای جدید بود؛ تجربه‌ای که نمونه‌های مشابهش در ایران بسیار کم است. ارکسترهای ملی تنها از سازهای ملی بهره می‌برند و ارکسترهای کلاسیک از سازهای جهانی، اما این هم‌نشینی گسترده سازها بسیار انگشت‌شمار است. برای رسیدن به صدادهی مطلوب، بارها چینش سازها را تغییر دادیم تا به سطح قابل‌قبولی برسیم.
چالش‌های آموزش و مدیریت یک ارکستر مستقل در لرستان
وی درباره چالش‌های موجود گفت: در سال‌های گذشته، آموزش آکادمیک موسیقی در لرستان جریان مناسبی نداشته و در سازهای جهانی، به‌ویژه خانواده سازهای بادی و حتی بخش زهی‌ها بسیار ضعیف هستیم. این موضوع ما را به سمت تجربه تلفیقی سوق داد و حس می‌کنم در این حوزه حرفی برای گفتن داریم و تجربیات تازه‌ای کسب کرده‌ایم که می‌توانیم در اختیار دیگران بگذاریم.
چنگایی با اشاره به دشواری‌های مدیریت یک گروه بزرگ بیان کرد: مدیریت و رهبری چنین ارکستری سخت است و نظم و دیسیپلین بالایی می‌طلبد. ما زیرمجموعه هیچ نهادی نیستیم و کاملاً مستقل کار می‌کنیم؛ بنابراین مشکل مکان تمرین، امکانات و تأمین سازهای موردنیاز همیشه دغدغه اصلی بوده است. نبود سازهایی مانند کنترباس و ویولا یا ضعف بخش بادی‌ها تنها در صورتی برطرف می‌شود که یک انجمن یا بنیاد از ما حمایت کند؛ همان‌طور که ارکسترهای تهران تحت پوشش بنیاد رودکی یا مجموعه‌های دیگر هستند. با این حال، اعضای گروه با همدلی و همکاری چشمگیر کار می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که هزینه‌ها بسیار بیشتر از درآمد است اما همراهی اعضا ادامه دارد.
اصالت به مثابه نوآوری ریشه‌دار
او در ادامه درباره تعریف خود از اصالت موسیقی گفت: در حالی که روی موسیقی لری و ایرانی کار می‌کنیم و گاه از هارمونی کلاسیک بهره می‌بریم، اصالت برای من به معنای تکرار گذشته نیست؛ بلکه نوآوری همراه با رنگ و بوی اصیل است. در دو سال گذشته، بیش از شانزده اثر جدید در قالب موسیقی ایرانی و لری با اشعار لری و فارسی تولید کرده‌ایم. اگرچه شرایط ضبط در لرستان محدود است و برخی آثار ضبط نشده‌اند، اما اجرا شده‌اند و در پلتفرم فیلمنت نیز قابل مشاهده‌اند. این نشان می‌دهد که ارکستر به صورت جدی در پی خلق آثار تازه بر پایه فرهنگ ملی و بومی است؛ فرهنگی که لرستان بخشی ارزشمند از آن است.
چنگایی افزود: یکی از ویژگی‌های ارزشمند نوازندگان کیاوَه تعهد، نظم و استقامت آن‌هاست. با وجود کمبودها، همگی پای کار ایستاده‌اند. برخی اعضا تا دیروقت شب مشغول کارند، اما خود را به تمرین می‌رسانند و این تلاش‌ها موجب تداوم مسیر شده است.
اجرای پیش رو و چشم‌انداز ارکستر «کیاوَه»
او درباره رویکرد ارکستر در اجرای جدید ۷ و ۸ آذر در خرم‌آباد گفت: توجه به عناصر فرهنگی ملی و بومی، اتحاد، عشق به خاک و طبیعت همواره محور کار ما بوده است. در اشعار نیز به مردم این خطه و کسانی که جان خود را برای وطن فدا کرده‌اند پرداخته‌ایم. سال گذشته دو اجرای موفق داشتیم؛ یکی در قالب کنسرت مستقل گروه و دیگری در بزرگداشت یکی از اساتید شعر لرستان که بازخورد گسترده‌ای داشت و از شبکه تلویزیونی لرستان (افلاک) نیز پخش شد. همچنین در جشنواره فیلم و عکس «هومیان» قطعه‌ای ویژه با همین نام ساختیم و اجرا کردیم. یک اجرای ده‌نفره نیز در بزرگداشت شهدای علی پناهی برگزار شد که با استقبال روبه‌رو شد.
وی درباره آینده ارکستر گفت: هدف ما افزایش رپرتوار بومی و ملی، به‌ویژه آثار مربوط به لرستان، است. تعداد قطعات ارکسترال بومی بسیار کم است و تلاش می‌کنیم با خلق و تولید آثار مشترک، این تعداد را افزایش دهیم. دوست داریم آهنگسازان آثار خود را ارائه دهند و نوازندگان علاقه‌مند نیز به ما بپیوندند. ما تلاش می‌کنیم برای حفظ هویت ملی و بومی قدمی هرچند کوچک برداریم و فرهنگ، طبیعت، ادبیات و موسیقی غنی لرستان را به شیوه‌ای نو و قابل ارتباط معرفی کنیم. گروه‌های گذشته و حال حاضر نیز در این مسیر کارهای ارزشمندی انجام داده‌اند و ما نیز در کنار آن‌ها در این راه قدم برمی‌داریم.
