به گزارش خبرگزاری ریتم؛ با فعال شدن «اسنپ‌بک»، فضای اقتصادی و سیاسی کشور بار دیگر در شرایطی تازه از ابهام و نگرانی قرار گرفته است. اما پیامد این تصمیم تنها به حوزه‌های نفت، انرژی یا تجارت بین‌المللی محدود نمی‌شود؛ بلکه ریشه‌های آن به لایه‌های فرهنگی جامعه نیز رسوخ کرده است. در چنین وضعیتی، هنر به‌ویژه موسیقی، مستقیماً از ضربان اقتصاد و وضعیت روانی مردم تأثیر می‌پذیرد.
در تاریخ معاصر ایران، موسیقی همواره آیینه‌ای از حال‌و‌هوای جامعه بوده است؛ هرگاه جامعه در آرامش و ثبات قرار گرفته، موسیقی نیز رشد کرده و صدای تازه‌ای از استودیوها و سالن‌های کنسرت شنیده شده است. اما با بروز بحران‌های اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی، صدای سازها نیز کم‌رمق‌تر شده است. اکنون با بازگشت «اسنپ‌بک»، بسیاری از فعالان فرهنگی نگران‌اند که صنعت موسیقی بار دیگر در مسیر رکود و بی‌ثباتی قرار گیرد.
در چنین شرایطی، هنرمندان، تهیه‌کنندگان و عوامل اجرایی موسیقی بیش از هر زمان با چالش‌های اقتصادی و فنی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند؛ از دشواری در تأمین تجهیزات ضبط و نور گرفته تا کاهش سرمایه‌گذاری در پروژه‌های تولید و اجراهای زنده. با این حال، برخی نیز معتقدند که این دوران سخت می‌تواند فرصتی برای بازسازی درونی صنعت موسیقی و تقویت تولیدات بومی باشد.
برای بررسی دقیق‌تر ابعاد این موضوع،محسن رجب‌پور، تهیه‌کننده و ناشر باسابقه موسیقی، گفت‌وگویی انجام داده است. او با نگاهی صریح و واقع‌گرایانه از تأثیر مستقیم «اسنپ‌بک» بر موسیقی ایران، پیامدهای روانی و اجتماعی آن و همچنین ظرفیت‌های بالقوه برای خودباوری و استقلال هنری سخن گفته است.
اثر مستقیم اسنپ‌بک بر روان جامعه و بازتاب آن در هنر
رجب‌پور در آغاز گفت‌وگو توضیح داد:
«لایه‌های زنجیره اقتصادی در هر کشوری به یکدیگر وابسته‌اند. این‌طور نیست که بگوییم اسنپ‌بک فقط روی نفت و انرژی اثر می‌گذارد اما بر فرهنگ و هنر بی‌تأثیر است. قطعاً زمانی که گردش اقتصادی دچار اختلال می‌شود، این موضوع بر بسیاری از لایه‌های فرهنگ و هنر تأثیر می‌گذارد و سرمایه‌گذاری و تولید را تقریباً از بین می‌برد یا باعث کاهش چشمگیر آن می‌شود.»
او افزود:
«نکته دیگر این است که اسنپ‌بک زمانی که بر سایر مسائل جامعه اثر می‌گذارد، از نظر روانی و روحی نیز به فرهنگ و هنر آسیب می‌زند. بخش مهمی از موسیقی در ایران، اجرای زنده است. وقتی مردم در زندگی شخصی و کاری خود دچار اختلال می‌شوند، حال و انگیزه لازم برای حضور در اجراهای زنده را ندارند. بنابراین اثر این موضوع کاملاً مستقیم است.»
اثر مثبت احتمالی؛ خلاقیت در محدودیت!
رجب‌پور در ادامه گفت:
«شاید تنها نکته مثبتی که بتوان به آن اشاره کرد، افزایش خودباوری در تولیدات داخلی است. وقتی اسنپ‌بک فعال می‌شود، هر نوع تبادل مالی با پلتفرم‌های خارجی قطع خواهد شد و این موضوع تأثیر جدی بر اقتصاد فرهنگی و هنری کشور دارد. پیش از این نیز تبادلات مالی کم و دشوار بود و با فعال شدن اسنپ‌بک می‌تواند به‌کلی متوقف شود که همین امر زیان مالی قابل‌توجهی در پی دارد. وقتی تبادلات مالی قفل شود، روابط کاری نیز مختل خواهد شد. با این حال، همان‌طور که اشاره کردم، این شرایط می‌تواند فرصتی برای رشد پلتفرم‌های داخلی باشد تا بتوانند خود را چه در ایران و چه در خارج از کشور نشان دهند و حتی باعث گسترش زبان فارسی در کشورهای اطراف شوند.»
او درباره تأثیر تحریم‌ها بر واردات تجهیزات و نرم‌افزارهای تخصصی موسیقی گفت:
«در چند سال اخیر با مشکلات جدی در زمینه واردات تجهیزات موسیقی، ابزار ضبط و تجهیزات استودیو مواجه بوده‌ایم. در زمینه ضبط صدا و تجهیزات مربوط به نور و صدا نیز با دشواری‌های زیادی روبه‌رو هستیم. حال با فعال شدن اسنپ‌بک، این وضعیت می‌تواند تشدید شود. شرایط مالی سخت‌تر خواهد شد و جابه‌جایی پول برای خرید تجهیزات از خارج از کشور دشوارتر می‌شود. در سال‌های اخیر خریدها عمدتاً با کمک واسطه‌ها انجام شده و از این پس این مسیر هم سخت‌تر می‌شود.»
او افزود:
«وقتی مقصد کالا مشخص باشد، ارزش آن کالا با واسطه‌گری و دلالی برای ما افزایش می‌یابد. گردش مالی کالاها در کشورهای مختلف و بالا رفتن قیمت‌ها قطعاً موجب سخت‌تر شدن شرایط خواهد شد. با این حال، تنها نکته مثبت در این میان می‌تواند ایجاد خودباوری برای تولید تجهیزات قابل‌دفاع در برابر نمونه‌های خارجی باشد؛ یعنی بتوانیم ابزار و پلتفرم‌هایی طراحی کنیم که توان رقابت با مدل‌های خارجی را داشته باشند.»
رجب‌پور در پایان درباره تأثیر «اسنپ‌بک» بر بازار اجراهای زنده گفت:
«حتی در حال حاضر نیز تأثیر آن مشهود است. جامعه دچار تلاطم روانی می‌شود و موسیقی و اجرای زنده از اولویت و سبد اصلی خانوارها خارج می‌شود. این موضوع آسیب جدی به موسیقی وارد می‌کند. اجراهای زنده دچار کاهش استقبال مخاطبان می‌شوند و تعداد کنسرت‌های بزرگ کمتر خواهد شد. بزرگ‌ترین مشکل این است که با کاهش اجراها، هزینه مکان‌های برگزاری افزایش می‌یابد و در نهایت این وضعیت باعث می‌شود به سمت اجراهای کوچک‌تر و آنلاین حرکت کنیم.»
