به گزارش خبرگزاری ریتم؛ موسیقی و شعر از دیرباز بخش جدایی‌ناپذیر زندگی بشر بوده‌اند. از نخستین ضرباهنگ‌های کوبیده شده بر سنگ‌ها و پوست طبل‌ها تا پیچیدگی‌های سروده‌های ادبی و ملودی‌های امروزی، این دو هنر نقشی اساسی در احساسات، تعاملات اجتماعی و فرهنگ جوامع ایفا کرده‌اند. اما این علاقه‌ی کهن تنها به سلیقه یا سبک زندگی محدود نمی‌شود، بلکه ریشه‌های عمیق‌تری در ساختار مغزی و فرآیند تکامل انسان دارد.
موسیقی و شعر؛ فراتر از یک هنر، بخشی از تکامل مغز
تحقیقات علمی نشان داده است که موسیقی و شعر به‌طور مستقیم بر شبکه‌های عصبی مغز اثر می‌گذارند. اسکن‌های مغزی نشان می‌دهند که هنگام شنیدن موسیقی یا خواندن شعر، نواحی مختلفی از مغز فعال می‌شوند، از جمله قشر شنوایی، سیستم لیمبیک (مرتبط با احساسات) و بخش‌هایی از قشر پیش‌پیشانی (مرتبط با شناخت و برنامه‌ریزی).
جالب‌تر اینکه ریتم و ملودی در موسیقی، مشابه ساختار جملات در زبان عمل می‌کند. دانشمندان بر این باورند که پردازش موسیقی و شعر، ارتباط نزدیکی با تکامل زبان دارد. این مسئله توضیح می‌دهد که چرا موسیقی می‌تواند احساسات عمیقی را در ما برانگیزد و حتی بدون درک معنای کلمات، تأثیری قوی بر ذهن و عواطف داشته باشد.
چرا مغز انسان به موسیقی و شعر واکنش نشان می‌دهد؟
یکی از نظریه‌های مطرح در این زمینه، نظریه بقای فرهنگی و اجتماعی است. بر اساس این نظریه، موسیقی و شعر در جوامع اولیه به‌عنوان ابزاری برای برقراری ارتباط، هماهنگی گروهی و انتقال احساسات استفاده می‌شدند. آوازهای جمعی می‌توانستند حس همبستگی را تقویت کنند و لالایی‌های مادرانه به ایجاد پیوند عاطفی میان والدین و فرزندان کمک می‌کردند.
همچنین، ضرباهنگ‌های منظم موسیقی می‌توانند تأثیر مستقیمی بر سیستم عصبی داشته باشند و به هماهنگی حرکات و احساس آرامش کمک کنند. به همین دلیل، موسیقی در مراسم آیینی، جنگ‌ها، جشن‌ها و حتی درمان‌های سنتی نقش مهمی داشته است.
شعر و موسیقی؛ زبان جهانی احساسات
نکته قابل توجه این است که موسیقی و شعر مرزهای زبانی را درنوردیده و به زبان جهانی تبدیل شده‌اند. هرچند زبان‌ها متفاوتند، اما احساساتی که از طریق موسیقی و شعر منتقل می‌شوند، در همه فرهنگ‌ها مشابه هستند. به همین دلیل، انسان‌ها حتی بدون فهمیدن کلمات یک شعر، می‌توانند از موسیقی آن تأثیر بپذیرند و احساسات مشترکی را تجربه کنند.
نتیجه‌گیری؛ موسیقی و شعر، بخشی از هویت مغزی انسان
از نخستین نغمه‌های ساخته شده توسط بشر تا پیچیده‌ترین قطعات موسیقی کلاسیک و مدرن، موسیقی و شعر بخشی از هویت ما بوده‌اند. این دو هنر، علاوه بر تأثیرات فرهنگی، در مغز ما ریشه دوانده‌اند و در فرآیند تکامل انسان نقشی بی‌بدیل ایفا کرده‌اند.
شاید به همین دلیل است که حتی پس از هزاران سال، هنوز هم یک ملودی ساده یا یک بیت شعر می‌تواند عمیق‌ترین احساسات انسانی را بیدار کند.
