به گزارش خبرگزاری ریتم؛ در شرایطی که آمار زوالعقل و آلزایمر با سرعتی نگرانکننده رو به افزایش است، پژوهش جدید دانشگاه مانش (Monash University) استرالیا نوری تازه بر نقش موسیقی در سلامت مغز افکنده است. بر اساس این مطالعه گسترده—که نتایج آن در نشریات علمی و وبسایتهای تخصصی از جمله SciTechDaily و Neuroscience News بازتاب یافته—گوشدادن منظم به موسیقی میتواند خطر ابتلا به زوالعقل را تا ۳۹ درصد کاهش دهد. این پژوهش با مشارکت بیش از ۱۰٬۸۰۰ فرد بالای ۷۰ سال انجام شده و از نظر حجم نمونه و مدت بررسی، یکی از جامعترین مطالعات در پیوند موسیقی و سلامت شناختی است.
نغمههایی که ذهن را زنده نگه میدارند
پژوهشگران به سرپرستی «اما جافا» و «پروفسور جوآن رایان» دریافتند موسیقی محرکی مؤثر برای مغز است. افرادی که موسیقی بخش ثابت زندگی روزمره آنها بوده، در آزمونهای حافظه اپیزودیک و سایر عملکردهای شناختی نمرات بالاتری گرفتند. در مقایسه با کسانی که بهندرت یا هرگز موسیقی گوش میدادند، افرادِ «همیشه شنونده» ۳۹ درصد کمتر دچار زوالعقل و ۱۷ درصد کمتر دچار افت شناختی شدند. در میان افرادی که علاوه بر شنیدن، نوازندگی را نیز دنبال میکردند، خطر زوالعقل تا ۳۳ درصد و خطر ضعف شناختی تا ۲۲ درصد کاهش یافت.
زوالعقل؛ بیماری خاموش قرن
به گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۵۵ میلیون نفر در جهان با درجاتی از زوالعقل زندگی میکنند و هر سال حدود ۱۰ میلیون مورد جدید شناسایی میشود. چون درمان قطعی وجود ندارد، تمرکز نظام سلامت بر پیشگیری و کند کردن روند تخریب مغزی است؛ و در این میان، موسیقی بهعنوان راهکاری کمهزینه و در دسترس جایگاهی ویژه یافته است.
چرا موسیقی بر مغز اثر میگذارد؟
مغز انسان از نخستین سالهای زندگی با موسیقی شکل میگیرد. موسیقی شبکههای گسترده عصبیِ مرتبط با حافظه، احساسات، زبان و حرکت را فعال میکند و با پلاستیسیته عصبی، ارتباطات جدید نورونی میسازد. ترشح دوپامین و سروتونین در پاسخ به موسیقی، احساس لذت و تمرکز را تقویت میکند. مطالعات متعدد در فنلاند، سوئیس و آمریکا نیز نتایجی همسو گزارش کردهاند—از بهبود عملکرد ذهنی در میانسالیِ نوازندگان تا کاهش سرعت افت حافظه در سالمندانِ شرکتکننده در کلاسهای آواز یا پیانو و برنامههای «موسیقی برای ذهن».
از علم تا زندگی روزمره
کشورهای توسعهیافته، یافتهها را وارد سیاستهای سلامت عمومی کردهاند: از برنامههای «موسیقی برای حافظه» در ژاپن و کره جنوبی تا گنجاندن موسیقیدرمانی در خدمات روزانه سالمندان در شمال اروپا. در ایران نیز موسیقیدرمانی در برخی مراکز بهکار گرفته میشود، اما هنوز به سطح عمومی و پیشگیرانه نرسیده است. کارشناسان پیشنهاد میکنند موسیقی به عادت روزانه سالمندان تبدیل شود—حتی شنیدن آهنگهای خاطرهانگیز میتواند حافظه را فعال کند.
نغمهای برای آینده
پیام این پژوهش روشن است: موسیقی فقط هنر نیست؛ زبان مشترک مغز و روح است. در زمانی که فناوری و دارو پاسخی قطعی برای زوالعقل ندارند، شاید کلید پیشگیری در عادتهای ساده و در دسترس باشد: شنیدن چند دقیقه موسیقی یا نواختن سازی ساده—همانقدر ضروری که پیادهروی و تغذیه سالم.
