به گزارش خبرگزاری ریتم؛ براساس پژوهش‌های انجام‌شده، موسیقی‌درمانی به معنای کاربرد هدفمند موسیقی برای دستیابی به برخی اهداف درمانی است؛ روشی که می‌تواند به تقویت و سامان‌دهی سلامت روانی و جسمی افراد کمک کند و در بهبود کیفیت زندگی آن‌ها نقش مؤثری داشته باشد.
موسیقی‌درمانی معمولاً در دو روش فعال و غیرفعال اجرا می‌شود. در روش غیرفعال، فرد به‌صورت هدایت‌شده به شنیدن موسیقی می‌پردازد؛ در حالی‌که در روش فعال، نواختن، خواندن و اجرای حرکات موزون پیرامون موسیقی در مرکز توجه قرار دارد. در شیوه غیرفعال، تأثیر اصلی موسیقی بر برانگیختن و جهت‌دهی به واکنش‌های عاطفی و ذهنی است؛ اما در روش فعال، واکنش‌های عاطفی، ذهنی، حسی و حرکتی به‌طور هم‌زمان تحریک و برانگیخته می‌شوند.
در تداوم همین رویکرد، آموزش موسیقی به کودکان با نیازهای ویژه به‌ویژه کودکان اُتیستیک و سندروم‌دان، طی سال‌های اخیر بیش از گذشته مورد توجه خانواده‌ها و نهادهای آموزشی قرار گرفته است. موسیقی به این کودکان کمک می‌کند تا به نوعی هماهنگی و یکپارچگی میان احساسات خود دست پیدا کنند؛ به این معنا که میان حس شنوایی و سایر احساسات، با شنیدن و تجربه موسیقی، هماهنگی تازه‌ای شکل می‌گیرد که می‌تواند در روند درمان و توان‌بخشی آنان بسیار مؤثر باشد. همچنین موسیقی‌درمانی در کودکان اُتیستیک، این ظرفیت را دارد که استعدادهای نهفته آن‌ها را در زمینه موسیقی شکوفا کند.
فرهاد بادپا متولد سال ۱۳۵۵، نوازنده و مدرس سازهای کوبه‌ای، چند سالی است که به‌طور تخصصی در حوزه آموزش موسیقی به کودکان و نوجوانان اُتیستیک و سندروم‌دان فعالیت می‌کند. با او درباره سابقه فعالیت در حوزه موسیقی، آموزش موسیقی به کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه و ویژگی‌های شخصیتی و آموزشی این گروه گفت‌وگویی انجام شده که در ادامه می‌خوانید.
بادپا درباره سابقه فعالیت خود در حوزه موسیقی به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بنده در آغاز یادگیری موسیقی، ابتدا علاقه‌مند به ساز پیانو شدم و مدتی را به یادگیری این ساز پرداختم، سپس آموختن موسیقی را از سال ۱۳۶۷ با ساز تنبک به صورت جدی در مکتب تنبک‌نوازی بهمن رجبی آغاز کردم.
وی گفت: پس از مدتی شیوه دف‌نوازی مرحوم خلیفه میرزا آغه‌غوثی را سرلوحه کار خود قرار دادم و پس از چندین سال زندگی و فعالیت در این حوزه دوره‌های ریتم‌شناسی و همنوازی را نزد کامران داروغه نوازنده کمانچه فراگرفتم. تحقیق و فعالیت در حوزه هنر و تالیف بیش از یکصد مقاله در این حوزه از دیگر فعالیت‌هایم بوده و تاکنون اجراهای متعددی در داخل و خارج کشور داشته‌ام.
بادپا افزود: برگزاری کارگاه‌های شناخت ریتم با متد شخصی از دیگر سوابقم است که سال‌ها در مراکز مختلف دانشگاهی از جمله دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه علم و فرهنگ، جهاد دانشگاهی، دانشگاه علمی کاربردی و مراکز آموزشی دیگر همچون مرکز آموزش بنیاد رودکی (تالار وحدت) و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای ارتقای سطح آموزشی علاقه‌مندان به موسیقی در حوزه ریتم برگزار می‌کنم.
این مدرس سازهای کوبه‌ای بیان کرد: دوره‌ای نیز عضو انجمن موسیقی درمانی ایران وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بوده‌ام، همچنین به واسطه فرزانه فتاحی مدیر انجمن بیماران «روماتیسم ستون فقرات» یا «A.s»، دوره‌های آموزشی را برای اعضای این انجمن برگزار کردم، همچنین دوره‌های آموزشی را برای روشندلان و کم‌شنوایان برگزار کردم.
وی درباره سابقه فعالیت خود در حوزه آموزش موسیقی به کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه گفت: بیش از یک دهه با این فرشته‌ها و خانواده‌هایشان همراه هستم، تا پیش از این دوره‌ها سعی کردم به صورت انفرادی، آموزش موسیقی را به این کودکان ارایه دهم و نسبت به شخصیت هر کدام مطالعه و بررسی کارشناسی انجام دهم تا بتوانم با رویکرد بهتری در کنار کودکان اُتیستیک و سندروم‌دان باشم و به آنان آموزش‌های لازم را بدهم.
بادپا اظهار داشت: پس از این آموزش‌ها تصمیم گرفتم با همراهی مینا اکبری جاوید مدیر مرکز آموزش هنری بنیاد رودکی، آموزش به کودکان و نوجوانان اُتیستیک و سندروم‌دان را گسترش دهم، در نهایت با پیگیری انجمن توانگران، آموزش به این افراد به نتیجه رسیده و به صورت گروهی آموزش به کودکان و نوجوانان اُتیستیک و سندروم‌دان آغاز شد.
اهمیت آموزش موسیقی به کودکان با نیازهای ویژه
این مدرس موسیقی درباره اهمیت آموزش موسیقی به کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه گفت: آموزش موسیقی می‌تواند اضطراب و هیجانات خاص در این قشر را کاهش دهد، این قشر از جامعه هدف، دارای هوش بالا و مهربان هستند، با توجه به شرایطشان، برای ارتباط با افراد بیرون از جامعه خود، مضطرب هستند.
وی افزود: بر این اساس در مرحله نخست آموزش، باید برای کودکان و نوجوانان اُتیستیک و سندروم‌دان، محیطی آرام و لذت‌بخش ایجاد کنیم تا احساس آرامش و به‌ویژه امنیت پیدا کنند و پس از آن وارد بحث آموزش شویم تا بتوانیم به مرور زمان به نتیجه نسبتا مطلوبی دست پیدا کنیم.
بادپا با اشاره به تأثیر آموزش موسیقی به کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه اظهار داشت: آموزش موسیقی به کودکانی با اُتیستیک، سندروم‌دان، نابینایان، ناشنوا، نقص توجه و بیش‌فعالی، اختلالات یادگیری و یا مشکلات حرکتی، تأثیرات بسیار مثبت و گسترده‌ای دارد. پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که موسیقی می‌تواند ابزار مؤثری برای رشد شناختی، عاطفی، اجتماعی و جسمی این کودکان باشد.
این مدرس سازهای کوبه‌ای درباره استقبال کودکان و نوجوانان اُتیستیک و سندروم‌دان و خانواده‌هایشان از دوره‌های آموزش موسیقی بیان کرد: هر کدام از این کودکان با دنیایی متفاوت، احساسات لطیف و استعدادهای پنهان، نیازمند حمایت و درک بیشتر از سوی جامعه هستند. زندگی با چنین فرزندانی تجربه‌ای پر از عشق، چالش و امید است.
وی افزود: با این وجود، یکی از دغدغه‌های مهم خانواده‌های این قشر، نبود امکانات کافی برای بهره‌گیری از روش‌های مؤثر توان‌بخشی از جمله موسیقی‌درمانی است که یکی از دغدغه‌های فکری بنده نیز بوده و هست و به این موضوع هم واقف هستم.
بادپا گفت: تجربه شخصی هم ثابت کرده است که خانواده‌های کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه، از دوره‌های آموزش موسیقی بسیار استقبال می‌کنند؛ البته مشروط بر آنکه بستر و شرایط لازم برای آنان فراهم باشد.
وی درباره برگزاری کنسرت با حضور نوازندگان با نیازهای ویژه اظهار داشت: تاکنون بیشتر سعی شده است که هنرجویان با نیازهای ویژه به مرحله‌ای برسند تا بتوانند به عنوان همنواز کنار نوازنده‌های عادی قرار بگیرند اما امیدوارم بتوانیم پس از سپری شدن دوره‌های آموزشی‌شان و با حمایت مراکز مربوطه، اجراهای ویژه‌ای در آینده به صورت گروهی برای نوازندگان با نیازهای ویژه ترتیب دهیم که البته نیاز به زمان دارد زیرا باید سعی کنیم نتیجه نسبتا مطلوبی از آنان بگیریم.
این نوازنده و مدرس سازهای کوبه‌ای خاطرنشان کرد: امیدواریم با همدلی و حمایت رسانه‌ها و نهادهای مختلف سهم کوچکی در آموزش موسیقی به کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه، رشد و اعتلای آموزشی، شادی و آرامش آنان داشته باشیم.
