به گزارش خبرگزاری ریتم؛ به نقل از روابط‌عمومی مدیریت فرهنگی و هنری منطقه شش و فرهنگسرای سرو، آیین نکوداشت حسن زادخیل به پاس ۷۰ سال نوازندگی و ساخت ساز توسط این هنرمند شامگاه جمعه هفتم آذر با حضور هنرمندانی چون محمدرضا ایلدار ژاله، بیاض امیرعطایی، عباس مفاخری، امیرمنصور مفاخری، اکبری، سیاوش اکبری، هوشنگ اکبری، الهام امیرعطایی، ایرج طباطبایی، محسن راسخ هنرمند سازساز، داود فیاضی خواننده و مدرس آواز، امیرحشمت عطایی مدرس و نوازنده تار و سه‌تار، شهریار پاوندی، کامران همت‌پور آهنگساز و رهبر ارکستر، سیدعباس سجادی شاعر و مدیر هنری و جمعی از هنرمندان موسیقی با اجرای حسین خوشدل در سالن آمفی‌تئاتر فرهنگسرای سرو برگزار شد.
در بخشی از این آیین، یاد هنرمندان درگذشته در روزهای اخیر از جمله ناصر مسعودی، خواننده پیشکسوت، گرامی داشته شد.
قصه سازسازی و نقش زادخیل در تداوم سنت
محمدرضا ایلدار ژاله، هنرمند پیشکسوت سازسازی، در این نکوداشت با اشاره به تجربیات خود در حوزه ساخت ساز گفت: با وجود مخالفت‌های پدرم، اراده کرده بودم که در حوزه سازسازی فعالیت کنم. در گذشته همچون امروز، آموزش و امکانات مشخصی برای یادگیری ساخت ساز وجود نداشت. در ابتدا از سازهای استاد دلشاد الگوبرداری می‌کردم. یک روز که مشغول کشیدن طرح سازها در پشت ویترین بودم، مرحوم دلشاد مرا به داخل مغازه دعوت کرد و نمونه «تار یحیی» را برای ساخت ساز تار در اختیارم گذاشت. ساز اول را ساختم و این ساز توسط مرحوم دلشاد به مبلغ هشت هزار تومان به فروش رسید.
وی ادامه داد: با گذشت زمان، مرحوم دلشاد پیشنهاد ساخت سه‌تار را داد. سازی از جناب ذاکر را به من داد تا با الگوبرداری از آن، سه‌تار بسازم. در ابتدا با ساخت این ساز آشنا نبودم و نتوانستم سازی ترکیبی همچون ذاکر بسازم. چوب‌هایی خریدم، طرح‌هایی اجرا کردم و سازهایی ساختم اما مناسب نبودند. سال‌ها گذشت تا با جوانی به نام حسن زادخیل آشنا شدم و ساخت سه‌تار را از او آموختم و همواره از زادخیل سپاسگزار و ارادتمندش هستم.
سازهای زادخیل؛ کیفیت، ظرافت و پایداری کوک
داوود فیاضی، خواننده پیشکسوت و مدرس آواز، نیز در ادامه این مراسم با اشاره به تجربه آشنایی خود با حسن زادخیل اظهار کرد: آشنایی من با استاد زادخیل به ۳۲ سال پیش بازمی‌گردد؛ زمانی که دخترم بهاره در کلاس‌های سه‌تار زیدالله طلوعی شرکت می‌کرد و استاد طلوعی سه‌تار ساخته زادخیل را به او معرفی کرد و در همین مسیر با زادخیل آشنا شدیم.
او با تأکید بر ویژگی‌های شخصیتی زادخیل گفت: او انسانی محترم و دارای شخصیت هنری ارزشمندی است، هرچند شخصیت هنری‌اش را زیاد بروز نمی‌دهد و بیشتر تمایل دارد در کنار اعضای خانواده‌اش باشد.
فیاضی در توصیف نقش زادخیل در هنر سازسازی افزود: سازهای این هنرمند، نمونه‌ای از کیفیت، مسئولیت‌پذیری و تأثیرگذاری در موسیقی است. مهارت فنی و شناخت دقیق چوب در ساخت سازها از ویژگی‌های منحصر به فرد زادخیل است. سازهای استاد زادخیل از نظر صنعت، ظرافت و پایداری کوک، نمونه‌ای بی‌نظیر به شمار می‌آید که حاصل سال‌ها تجربه و تمرین است. سنت سازسازی ریشه‌ای عمیق در تاریخ دارد و زادخیل نه تنها ساز می‌سازد، بلکه صدایی ماندگار در تاریخ موسیقی ایران بر جا می‌گذارد و نام او در زمره بزرگانی که موسیقی ایران را احیا کرده‌اند، ثبت خواهد شد.
فیاضی سپس قطعه‌ای را برای پاسداشت استاد زادخیل و خانواده او اجرا کرد.
نسبت سازسازی و موسیقی؛ نگاهی از زبان سیدعباس سجادی
سیدعباس سجادی، شاعر و مدیر هنری، در بخش دیگری از این برنامه با اشاره به گفت‌وگوهای خود با زنده‌یاد محمدرضا شجریان گفت: با توجه به اینکه من تجربیاتی در حوزه ترانه‌سرایی داشتم، استاد شجریان بر این باور بود که ترانه‌سرایی مانند سازسازی است؛ همان‌گونه که ترانه‌سرا باید هم شاعری بداند و هم به موسیقی آگاه باشد تا بتواند ترانه بگوید، سازساز نیز باید ابتدا به نجاری مسلط باشد و سپس از موسیقی شناخت داشته باشد تا توان ساخت ساز باکیفیت را پیدا کند. سابقه تاریخی سازسازی در کشور نشان داده است که سازسازانی که با موسیقی آشنا هستند، امکان ارائه سازهای بهتری را دارند.
وی در ادامه با اشاره به فعالیت‌های استاد زادخیل در عرصه سازسازی افزود: این هنرمند از شاگردان استاد ابراهیم قنبری‌مهر است؛ استادی که سفرهای پژوهشی متعددی در حوزه سازسازی به کشورهای مختلف داشته و کارهای علمی مهمی در این زمینه انجام داده است. زادخیل نیز پیرو استاد خود، پژوهش‌های گسترده‌ای در حوزه چوب‌شناسی و سازسازی انجام داده است.
سجادی تأکید کرد: روح و احساس در سازها مهم است، نه صرفاً ساختن یک شیء فیزیکی. موفقیت واقعی در هنر زمانی رقم می‌خورد که سازنده بتواند در ساز خود روح و احساس بدمد و آن را زنده کند. او استاد زادخیل را نماد خانواده‌دوستی، تواضع، بزرگواری و دانش دانست و گفت: شخصیت و منش این هنرمند ارزشمند است و همین ویژگی‌ها باعث شده تا استاد در دل‌ها جایگاهی ویژه داشته باشد.
قدردانی از همراهی خانواده در ۷۰ سال سازسازی
حسن زادخیل، نوازنده موسیقی سنتی و سازساز، نیز در ادامه این مراسم، ضمن قدردانی از برگزارکنندگان نکوداشت بیان کرد: ۷۰ سال است که در حوزه سازسازی فعالیت می‌کنم و در این مسیر خانواده‌ام همراه همیشگی من بوده‌اند. از آنها، به‌ویژه همسرم که حدود ۵۴ سال در کنار من با همراهی و همدلی حضور داشته است، صمیمانه تشکر می‌کنم. اگر او نبود، نمی‌توانستم فعالیتم را در حوزه سازسازی ادامه دهم. اکنون پسر و نوه‌ام نیز در حوزه سازسازی فعالیت می‌کنند.
اکرم سیاردوست تبریزی، هنرمند پیشکسوت سازسازی و همسر استاد زادخیل، نیز ضمن قدردانی از برگزارکنندگان این آیین اظهار کرد: از همکاری و همراهی استاد زادخیل در طول ۵۴ سال گذشته سپاسگزارم. در این مدت، استاد در تمامی زمینه‌ها تلاش کرده و تحقیقات و پژوهش‌های متعددی را انجام داده است. من در حوزه سازسازی هیچ زمینه قبلی نداشتم و همه موفقیت‌ها، دانش و آنچه در این عرصه یاد گرفته‌ام، نتیجه لطف و راهنمایی‌های استاد زادخیل است.
او ادامه داد: از خانواده، به‌ویژه سه فرزندم که همواره همراه و حمایتگرم بوده‌اند، قدردانی می‌کنم. پسرم علی اکنون به عنوان یکی از استادان شناخته‌شده سازسازی فعالیت می‌کند و در کار خود به بلوغ رسیده است و هر یک از دخترانم نقش حامی و یاریگر را در زندگی بر عهده داشته‌اند.
در پایان این آیین، با اهدای هدایایی از استاد حسن زادخیل، هنرمند پیشکسوت نوازندگی و سازسازی، تجلیل شد.
برنامه‌های هنری نکوداشت و زندگی هنری زادخیل
از دیگر بخش‌های این مراسم می‌توان به پخش مستندی درباره زندگی و فعالیت‌های استاد زادخیل، اجرای قطعات موسیقی توسط احمد مظاهری (نوازنده سه‌تار) و مسلم مظاهری (نوازنده تنبک)، اجرای سه‌تار توسط حسین حدت و تنبک‌نوازی مصطفی راسخ، اجرای سه‌تار شهریار پاوندی، همچنین اجرای قطعاتی توسط آرمان غزنوی (نوازنده تار)، مصطفی راسخ (نوازنده تنبک) و مرتضی غزنوی (آواز) اشاره کرد. نمایش آثار و سازهای ساخته‌شده توسط استاد در نگارخانه سرو نیز از دیگر بخش‌های این نکوداشت بود که به همت فرهنگسرای سرو و با مشارکت آموزشگاه موسیقی آشور برگزار شد.
حسن زادخیل، نوازنده موسیقی سنتی و سازساز، متولد ۱۴ فروردین ۱۳۲۳ در تهران است و نشان درجه یک هنری از شورای ارزشیابی هنر را در کارنامه دارد. او از ۹ سالگی به توصیه سورن آراکلیان، موسیقیدان و سازنده ویولن، به یادگیری سازسازی پرداخت و در کارگاه وزارت فرهنگ و هنر، زیر نظر ابراهیم قنبری‌مهر از استادانی چون مهدی برکشلی و ابوالحسن صبا بهره‌مند شد.
زادخیل در سال ۱۳۴۶ به یادگیری سنتورنوازی نزد داریوش صفوت روی آورد و کارگاه مرکز حفظ و اشاعه موسیقی سنتی را راه‌اندازی کرد. او در این دوره با بسیاری از بزرگان سازسازی همکاری داشته و از تجربیات آنان بهره برده است. پس از کناره‌گیری از سمت خود در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی در سال ۱۳۵۷، زادخیل در کارگاه شخصی‌اش سازهای متعددی ساخته است که امروز در اختیار بسیاری از استادان نوازندگی ایران قرار دارد.
