سرودهای حماسی ایران در «زمانه» شبکه دو؛ از «دایه‌دایه» تا «خجسته باد این پیروزی»

به گزارش خبرگزاری ریتم؛ موسیقی آینه روح یک ملت است؛ نغمه‌هایی که در بزنگاه‌های تاریخ هم‌زمان اشک و غرور را بازمی‌تابانند. برنامه «زمانه» شبکه دو با حضور رضا مهدوی و گفت‌وگوی صمیمی با امین سلیمی و محسن آزادی به خوانش تحلیلیِ سرودهای ماندگار پرداخت؛ آثاری که از «دایه‌دایه وقت جنگه» تا «خجسته باد این پیروزی»، فراتر از ملودی‌های خاطره‌انگیز، «هویتِ مقاومت» را صورت‌بندی می‌کنند.
مهدوی ایران را «سرزمین آماده برای پدیده‌سازی» خواند و پیوند مناسبت‌های فرهنگی با خلاقیت جمعی را شرح داد. او «مهر» را «فصل خدمت» دانست که در وضعیت جنگ، موسیقی‌دانان و اقوام ایرانی را به خلق نغمه‌های رزم فراخواند. در کانون بحث، تحلیل تاریخی و موسیقاییِ «دایه‌دایه» قرار گرفت؛ سرودی ساده اما عمیق با موتیف تکرارشونده و ریتم مارش‌گون که قابلیت فراملی و ارکستراسیون جهانی دارد و به‌دلیل همین سهل‌ممتنع‌بودن، مردمی می‌شود.
در ادامه، مهدوی از تجربه میدانی سرودها گفت؛ نمونه‌هایی چون «خلبانان ـ ملوانان» که هم‌زمان با عملیات از رادیو و بلندگوها پخش می‌شد و «هویت میدان» می‌ساخت. او به فرآیند ملی‌شدن نغمه‌های محلی با تنظیم درست اشاره کرد و از نقش اجراهای مرحوم «نجفیان» و آهنگسازانی چون منصور تهرانی، احمدعلی راغب، محمد گلریز و حمید سبزواری یاد کرد.
مهدوی هشدار داد تولید امروز باید به گونه‌شناسی وفادار بماند: «سرود به‌هیچ‌روی برابر با موسیقی پاپ نیست»؛ بر قطعاتی که ساختار و کارکرد سرود ندارند نباید عنوان «سرود» گذاشت. او بر ظرفیت ارکسترال و قابلیت عرضه بین‌المللی این آثار تأکید و از کم‌کاری در جهانی‌سازی این میراث انتقاد کرد.
در بخش شاخص برنامه، سرود جاودانۀ «خجسته باد این پیروزی» با صدای محمد گلریز و کلام سبزواری به‌عنوان نمونه توازن میان سادگی و ژرفا بررسی شد؛ اثری که پیش از قطعیت فتح خرمشهر، روح پیروزی را به زبان موسیقی تصویر کرد و به حافظه فرهنگی ایرانیان پیوست. به گفته مهدوی، تنظیم دقیق استاد میرزاده هیجان پیروزی را با چشم‌انداز معنوی هم‌نشین کرده و لرزۀ حماسه را بر تن شنونده می‌نشاند.
برنامه سپس به نمونه‌های دیگری چون «کاروان شهید» با صدای شهرام ناظری و موسیقی محمدرضا لطفی و نیز «سرای امید» با صدای محمدرضا شجریان و شعر هوشنگ ابتهاج پرداخت؛ آثاری که هم غم و هم صلابت را در قالب موسیقی ملی بازنمایی می‌کنند و بی‌نیاز از وام‌گیری از الگوهای غربی، بار حماسی را منتقل می‌سازند.
از منظر آموزشی و پژوهشی، مهدوی یادآور شد این موسیقیِ متولد بحران امروز در دانشگاه‌های جهان تدریس می‌شود و می‌تواند در قالب‌های سمفونیک، بینارشته‌ای و ارکسترال بازآفرینی شود. او از هنرمندان نسل نو خواست با مطالعه این گنجینه و زبان امروز، روایت‌های تازه‌ای برای مخاطب معاصر بسازند؛ نه تقلید تاریخ، بلکه امتداد ریشه‌ها.
در پایان، با پخش قطعات منتخب و بازخوانی خاطرات شنیداری جمعی، پیام‌های مخاطبان از نسل‌های مختلف نشان داد که جامعه همچنان به این آواها نیاز دارد؛ آواهایی که شناسنامه فرهنگی و سرمایه زنده امروز و فرداست. «زمانه» چهارشنبه‌ها حوالی ۲۲ و پنجشنبه‌ها حوالی ۲۳ از شبکه دو سیما پخش می‌شود.