به گزارش خبرگزاری ریتم؛ این کتاب به‌تازگی توسط سید حسین میثمی (عضو هیئت علمی دانشگاه هنر ایران) و مصطفی عبادی تصحیح و توسط انتشارات دایرةالمعارف بزرگ اسلامی منتشر شده است. در گفت‌وگوی پیش‌رو، سید حسین میثمی با تبیین مبانی تصحیح این رساله و بررسی ساختار آن، به پرسش‌هایی درباره جایگاه مفاهیمی چون ادوار نغمگی و ایقاعی، نوآوری‌های عبدالعزیز و نسبت این رساله با تحولات موسیقی ایران و عثمانی پاسخ می‌دهد.
در ابتدا بگویید از چه اصولی در تعیین نسخه اصلی استفاده کردید؟
معمولاً در تصحیح نسخۀ مادر، قدمت تاریخی، محتوای کتابت‌شده و شباهت آن به نسخه‌ها یا رساله‌های هم‌عصر ملاک قرار می‌گیرد. با درنظرگرفتن این معیارها و بررسی نسخه‌های باقی‌مانده می‌توان تشخیص داد کدام نسخه اصل است و دیگر نسخه‌ها فرع آن. در مورد رساله «نقاوه‌الادوار و تصانیف» نوشته عبدالعزیز فرزند عبدالقادر مراغی نیز همین مبنا لحاظ شد؛ چراکه این رساله برگرفته از آثار پدر، یعنی جامع‌الالحان، مقاصدالالحان و شرح ادوار است.
با توجه به تأکید رساله بر مفاهیمی چون ادوار نغمگی و ایقاعی، تفاوت برداشت عبدالعزیز و عبدالقادر چیست؟
به گفته میثمی، هم سیستم مُدال و هم سیستم ریتم و متر در طی زمان تغییر می‌کنند. شرایط اجتماعی و منسوخ‌شدن برخی موارد اثرگذار است؛ بنابراین هر نویسنده‌ای حتی با پایبندی به اصول قدیم، درگیر اقتضائات زمانه خویش است. ما می‌دانیم این مُدها یا ادوار نغمگی از تعدادی نغمه با فواصل متفاوت ساخته می‌شوند و معمولاً برخی نغمات مهم‌ترند.
یکی از رخدادهای زمان عبدالعزیز، ترکیب مُدهای مختلف و ارائه مُدهای جدید یا ترکیبی است. در حوزه ریتم و متر نیز چنین تحولاتی در چارچوب ایقاع رخ می‌دهد که بر اساس دورهای ایقاعی و روش آوانگاری اتانین نشان داده می‌شدند؛ بنابراین امکان ایجاد دوره‌های جدید با ترکیبات نو فراهم بود. بر همین اساس، در زمان عبدالعزیز تغییرات در دو حوزه مُد و نظام ریتمیک-متریک حتی توسط خود او صورت گرفته است.
