به گزارش خبرگزاری ریتم؛ صنعت سرگرمی کره جنوبی در سالهای اخیر با چنان اقبالی در سطح جهانی روبهرو شده که طرفداری از خوانندگان گروههای «کیپاپ» و تماشای سریالهای پرطرفدار کرهای برای بسیاری از مردم و بهخصوص نوجوانان، به امری بدیهی تبدیل شده است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند آنچه در دهه اخیر با عنوان «کیکالچر» شناخته میشود، امروز جایگاه پررنگی در جریان اصلی فرهنگ جهانی یافته است، هرچند برخی تحلیلگران معتقدند هنوز تا رسیدن قدرت فرهنگی کره به سطح نفوذ کشورهایی مانند آمریکا، فرانسه، ایتالیا و ژاپن – که با غذا، مد و سینمای خود شهرت جهانی دارند – فاصله وجود دارد.
کارشناسان میگویند موج فرهنگی کره جنوبی که در خود این کشور «هالیو» (Hallyu) نامیده میشود، از اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز شد؛ زمانی که سریالهای کرهای در چین و ژاپن محبوبیت پیدا کردند. گسترش اینترنت این روند صادرات فرهنگی را شتاب داد. امروز نام گروههایی چون «BTS» و «بلکپینک» برای مخاطبان پاپ در سراسر جهان آشناست و مردم از دبی تا هند و سنگاپور شیفته «کیدراما»های احساسی شدهاند.
در سال ۲۰۱۲، حرکات رقص ویژه و ملودی رپ «سای»، خواننده رپ کرهای، در موزیکویدئوی «گانگنام استایل» این قطعه را به نخستین ویدیویی تبدیل کرد که در یوتیوب از مرز یک میلیارد بازدید گذشت؛ موفقیتی که نگاه جهانی را به سمت «کیپاپ» کشاند. با این حال، این «بیتیاس» (BTS) – گروهی متشکل از هفت جوان خوشچهره که همزمان میخوانند و میرقصند – بود که کیپاپ را به جریان اصلی پاپ جهان وارد کرد. BTS در دوران همهگیری کرونا چندین رکورد گینس را برای تعداد پخش و بازدید آهنگهای «Dynamite» و «Butter» شکست.
سالها پیش از آنکه «کیدراما»ها صفحهنمایش خانههای جهان را تسخیر کنند، محدودیتهای کره جنوبی برای نمایش فیلمهای هالیوودی، باعث تقویت جریان فیلمسازی داخلی شد. در نتیجه این سیاست، جشنواره فیلم بوسان که در سال ۱۹۹۶ آغاز به کار کرد، به یکی از مهمترین جشنوارههای سینمایی آسیا تبدیل شد. در سال ۲۰۰۴، «پارک چان-ووک» برای فیلم «اولدبوی» جایزه بزرگ جشنواره کن را به دست آورد.
در میان مهمترین دستاوردهای کره در سینما و ادبیات میتوان به فیلم «انگل» اشاره کرد که در سال ۲۰۲۰ اسکار بهترین فیلم را از آن خود کرد و همچنین «هان کانگ»، نویسنده کرهای که جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۴ را به دست آورد. علاوه بر این، سریال کرهای نتفلیکس «بازی مرکب» در سال ۲۰۲۲ شش جایزه امی دریافت کرد و گروه کیپاپ BTS نیز از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ بهمدت پنج سال پیاپی برنده «جوایز موسیقی آمریکا» شد.
موج تازهای از توجه جهانی اما با مجموعه «بازی مرکب» آغاز شد که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد و به گفته «میونیوگ کیم»، معاون محتوای نتفلیکس در آسیا، به یک «روح زمانه فرهنگی» (cultural zeitgeist) تبدیل شد؛ اثری که در سطحی گسترده در جهان دیده و دربارهاش بحث شد.
با این همه، همچنان این پرسش مطرح است که آیا کره جنوبی در حال تبدیل شدن به یک ابرقدرت فرهنگی است یا خیر؟ بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند «کیکالچر» اکنون نقش پررنگی در جریان اصلی فرهنگ جهانی دارد، اما هنوز یکهتاز میدان نیست و با موانعی روبهروست.
بر اساس گزارشی در روزنامه «نیویورکتایمز»، موانع ژئوپلیتیکی نیز بر سر راه این موج وجود دارد. پس از اختلاف بر سر استقرار سامانه موشکی در کره جنوبی، چین در سال ۲۰۱۶ ممنوعیتی غیررسمی برای اجراهای کیپاپ وضع کرد. در کره شمالی نیز موسیقی و برنامههای کره جنوبی و حتی اصطلاحات محبوب این فرهنگ ممنوع است، چراکه «کیم جونگاون» آن را خطری برای بقای رژیم خود میداند.
کارشناسان یادآوری میکنند که صادرات فرهنگی کره در هر شاخه محتوایی هنوز سهمی کوچک از بازار جهانی دارد و به همین دلیل، زود است با قاطعیت بگوییم «کیکالچر» به اوج خود رسیده یا دوام بلندمدت خواهد داشت. پروفسور «اندرو اونگی کیم» از دانشگاه کره معتقد است با وجود محبوبیت بالای کیپاپ، این جریان هنوز تأثیر جدی بر سایر ژانرهای موسیقی نگذاشته است.
از سوی دیگر، «چا وو-جین»، منتقد موسیقی در سئول، بر این باور است که محبوبیت کیپاپ و کیدراما میتواند دروازهای برای علاقهمندی به دیگر بخشهای فرهنگ کره جنوبی باشد. به گفته او، مردم دوست دارند غذایی را بچشند که ستارهها میخورند، آرایش و سبک پوششی آنها را تقلید کنند و حتی زبان کرهای را یاد بگیرند؛ موضوعی که قدرت نرم کره را تقویت میکند.
بعد از کیپاپ نوبت «کیبیوتی» است؟
سلبریتیهای کره جنوبی بهخاطر پوست بینقص و ظاهر همیشه آراستهشان مشهورند. بسیاری از مصرفکنندگان خارج از کره، بهویژه جوانترها، مشتاق تقلید از روتینهای مراقبت پوستی آنها هستند؛ روتینهایی که گاه به دقت و حوصله زیادی نیاز دارد.
بر اساس آمار دولت کره جنوبی، صادرات لوازم آرایشی این کشور در سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۲۱ درصد افزایش یافته و به رکورد ۱۰.۲ میلیارد دلار رسیده است. صادرات لوازم آرایشی کره جنوبی به آمریکا در سال گذشته از صادرات محصولات مشابه فرانسه به این کشور پیشی گرفت؛ موضوعی که نشاندهنده قدرت برند «کیبیوتی» در بازار جهانی است.
«لیلا کیم» (Lyla Kim)، که برای برند آرایشی «تیرتیر» در سئول فعالیت میکند، میگوید فروش این شرکت در سال گذشته، پس از وایرال شدن کرمپودر کوسنی آنها در شبکه اجتماعی تیکتاک، تقریباً دو برابر شد و به حدود ۳۰۰ میلیون دلار رسید.
غذاهای کرهای در چه جایگاهیاند؟
غذاهای کرهای نیز از موج «هالیو» بینصیب نماندهاند. ویدیوهای وایرال از «کیمباپ» – غذایی تهیهشده از رولهای برنج، جلبک دریایی، گوشت، ماهی یا سبزیجات – قفسههای فروشگاههای آمریکایی مرتبط با این محصول را خالی کرده است. شرکت «سامیانگ»، تولیدکننده نودلهای فوقتند «بولداک» (Buldak)، نیز اعلام کرده صادراتش طی سالهای اخیر چهار برابر شده است.
شهرت غذای کرهای با برنامه نتفلیکس «جنگهای کلاس آشپزی» که در ماه سپتامبر منتشر شد نیز بیشتر تقویت شده است. در این برنامه، ۸۰ سرآشپز گمنام در برابر ۲۰ سرآشپز مشهور قرار میگیرند و غذاهای متنوعی – از جمله غذاهای کرهای – را در فضایی رقابتی معرفی میکنند.
«موج کره» برای خود کره جنوبی چه سودی داشته است؟
آمارهای رسمی کره جنوبی نشان میدهد با افزایش علاقه جهانی به این کشور، تعداد گردشگران، ساکنان خارجی و دانشجویان تبادلی در چهار سال گذشته بهطور مستمر رشد کرده است. برخی از افرادی که به کره مهاجرت یا سفر کردهاند، میگویند سبک زندگیای که در کیدراماها و شبکههای اجتماعی در قالب آیکونهای فرهنگی کره دیدهاند، الهامبخش انتخاب آنها بوده است.
پروفسور «کیم دائه-جونگ» از مدرسه کسبوکار دانشگاه «سهجونگ» (Sejong) تأکید میکند که محتوای فرهنگی کرهای، تبلیغ محصولات و خدمات ساخت این کشور را در سطح جهانی تقویت کرده است. او به جذابیت فراگیر ستارگان کیپاپ هنگام خوردن «رامیون» (نودل فوری کرهای) اشاره میکند؛ صحنههایی که تجربه «خوردن رامیون کنار رود هان» را از یک فعالیت محلی به آرزویی در فهرست سفر بسیاری از گردشگران بینالمللی تبدیل کرده است.
چطور به اینجا رسیدیم؟
کیپاپ در اواسط دهه ۹۰ میلادی در داخل کره به تبوتابی بزرگ تبدیل شد و موفقیت گروههایی مانند «HOT» و «Shinhwa» را رقم زد. این موج باعث شد آژانسهای هنری، سیستم سختگیرانه مدیریت استعدادها در ژاپن را الگوی خود قرار دهند. بر اساس این مدل، استعدادهای نوجوان شناسایی و در سنین پایین وارد قراردادهای چندساله میشوند تا در قالب «آیدل»هایی با ظاهری تمیز، بدون حاشیه و شخصیتهای عمومی بهشدت مدیریتشده به بازار معرفی شوند. با جا افتادن این سیستم، کیپاپ دگرگون شد و تعداد آیدلها روزبهروز افزایش یافت.
تا حوالی سال ۲۰۰۰، سریالهای کرهای و کیپاپ در شرق و جنوبشرق آسیا محبوب شده بودند، اما این سرویسهای استریمینگ بودند که آنها را به مرکز توجه جهان بردند و به زندگی هر کسی که یک گوشی هوشمند داشت وارد کردند.
