به گزارش خبرگزاری ریتم؛ نخستین کنسرت «ارکستر سازهای موسیقی ایرانی» شامگاه سهشنبه (۱۸ آذرماه) با عنوان «راهی بزن…» در گرامیداشت زندهیاد فرامرز پایور و همزمان با سالروز درگذشت این موسیقیدان، آهنگساز و نوازنده برجسته سنتور، به سرپرستی علی بهرامیفرد و خوانندگی مجتبی عسگری در تالار وحدت برگزار شد. این اجرا، افتتاحیه و آغاز فعالیت رسمی ارکستر سازهای موسیقی ایرانی به شمار میآمد.
در این کنسرت که با محوریت ردیف-دستگاهی موسیقی ایرانی شکل گرفته بود، قطعاتی با آهنگسازی و تنظیم زندهیاد فرامرز پایور در دو بخش «دستگاه شور» و «آواز ابوعطا» اجرا شد. در بخش نخست، «دستگاه شور»، قطعههای «راز و نیاز»، «تکنوازی تار» (درآمد و خارا)، «تصنیف بی تو به سر نمیشود» با شعر مولانا و «رِنگ شور» به اجرا درآمد. در بخش دوم، «آواز ابوعطا»، قطعههای «آواز درآمد و حجاز» با شعری از فروغی بسطامی، «تصنیف ساربان (قدیمی)» با شعری از باباطاهر، «ادامه آواز عشاق و فرود» و «شب نیشابور» با شعری از خیام روی صحنه رفتند؛ آثاری که برخی از آنها پیشتر توسط خوانندگانی همچون علی رستمیان و زندهیادان عبدالوهاب شهیدی و محمدرضا شجریان اجرا شده بودند.
هنر گروهنوازی در ایران مدیون پایور است
امیرعباس ستایشگر، معاون آفرینشهای بنیاد فرهنگی هنری رودکی، در یادداشتی که در دفترچه کنسرت ارکستر سازهای ملی ایران منتشر شد، درباره این اجرا نوشت: «نخستین برنامه ارکستر سازهای ایرانی مزین به نام فرامرز پایور است. استادی بیبدیل و هنرمندی یگانه که از هر زاویهای میتواند مرکز پژوهش و تحقیق قرار گیرد. بیتردید هنر گروه نوازی در ایران مدیون اوست و بیدرنگ وسیعترین رپرتوار موسیقی ایران نیز در اختیار تلاش و کوشش او قرار دارد.
این ارکستر در کنار ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر موسیقی ملی ایران گروهی ثابت و مدام خواهد بود و امید است با کمک اهالی موسیقی و مسئولین هنر موجب حرمان نشود. قرار و عهد بر آن است تا به تناسب رپرتوار انتخابی از سوی شورای هنری ارکستر سرپرست و خواننده مهمان برای هر اجرا دعوت شود تا بتوان بسامد بالاتری از هنرمندان این موسیقی را همراه کرد.
نوازندگان این گروه همگی از استعدادهای امروز ایران هستند که با تلاش و آزمون به این جایگاه رسیدهاند و خود خواستهاند تا در دالانهای سکوت باقی نمانند. پس باید به ایشان فرصت داد تا از کمین پنهانها بیرون بزنند و «نا امیدی» را به زانو در بیاورند امروز بیش از هر زمانی به نوا و نغمه و همدلی نیازمندیم و این رویای تعبیر شده ما خواهد بود اگر از هر گوشه ایران سرود مهر و دوستی سر زند. آنجا که باید تمام این «کنار هم بودن» را جار زد به بانک بلند.»
ارکستر سازهای موسیقی ایرانی به همت بنیاد فرهنگی هنری رودکی و در راستای پاسداشت و اعتلای موسیقی اصیل ایرانی و ردیف- دستگاهی و همچنین فراهمکردن بستری حرفهای برای حضور نوازندگان مستعد کشور شکل گرفته است. کنسرت «راهی بزن…» را میتوان نخستین گام عملی برای تحقق این هدف دانست؛ جایی که نوازندگانی جوان و مستعد با اجرای مناسب قطعات، گروهنوازی شایستهای را به نمایش گذاشتند.
مجتبی عسگری، مدرس و خواننده موسیقی سنتی و از شاگردان رضا طباطبایی، زندهیاد حسین عمومی و زندهیاد محمدرضا شجریان، در این برنامه بهعنوان خواننده مهمان با ارکستر سازهای ایرانی همکاری کرد. حضور یک خواننده حرفهای در کنار نوازندگان جوان، انگیزه و امید بیشتری به اعضای ارکستر بخشید. استقبال قابل توجه مخاطبان و حضور اساتید موسیقی در اجرای نخست ارکستر سازهای ایرانی و تشویق حاضران نشان داد که موسیقی سنتی ایرانی و ردیف-دستگاهی همچنان مورد اقبال است و برای تداوم چنین کنسرتهایی باید امکانات و حمایتهای مالی و معنوی نهادهای متولی افزایش یابد.
از جمله نوازندگان ارکستر در کنسرت «راهی بزن…» میتوان به حسین خواس (سنتور)، کیارش بکتاشیان (نی)، آرش پورمحمدی، شهرزاد سپهریشایان و علی افتخاری (تار)، مرتضی سلطانی (بمتار)، بهزاد گلشنی، آیین موسویزاده و دانیال نرجآبادی (کمانچه)، حسین شهریاری (کمانچه آلتو)، عسل شاکری (قیچک)، آیناز راثی (قانون)، رضا احمدی (عود) و آرش مهدیه (تنبک) اشاره کرد.
نمایش دستنویسهای زندهیاد پایور
همزمان با اجرای کنسرت «راهی بزن…»، مجموعهای از اسناد و آثار ارزشمند زندهیاد فرامرز پایور با همکاری خانه پایور در لابی تالار وحدت به نمایش گذاشته شد. در این رویداد، سه مجموعه شاخص از میراث هنری و اجرایی او شامل بروشور اجراهای گروه پایور (دربرگیرنده اسناد تصویری و نوشتاری از برنامههای اجرا شده این گروه)، دستنویسهای گروهنوازیها (حاوی نُتها و دستخطهای کمتر دیده شده از فعالیتهای آموزشی و اجرایی) و اسناد طراحی و اجرای صحنهای گروه پایور (شامل طرحها، چیدمانها و مستندات صحنهای مربوط به اجراهای این گروه) در معرض دید مخاطبان قرار گرفت.
فرامرز پایور (زاده ۲۱ بهمن ۱۳۱۱ – درگذشته ۱۸ آذر ۱۳۸۸ در تهران) موسیقیدان، ردیفدان، آهنگساز، مدرس، نوازنده سنتور و محقق موسیقی ایرانی بود. او چهرهای ماندگار و از تأثیرگذارترین هنرمندان موسیقی ایرانی بهشمار میرود. پایور پلی میان میراث ابوالحسن صبا و مرتضی محجوبی و جریانی بود که جوانان موسیقیدان و تحصیلکرده در دانشکده هنرهای زیبا از اوایل دهه ۱۳۵۰ به راه انداختند و الگوی موسیقی ایرانی امروز را شکل دادند. در فاصله حدود پانزده سال میان این دو نسل، تقریباً هیچکس جز پایور در زمینه موسیقی اصیل ایرانی کار جدی و پیگیر انجام نمیداد.
پایور در اجراهای گروهی خود با شماری از نخبگان موسیقی ایرانی از جمله جلیل شهناز و هوشنگ ظریف (تار)، رحمتالله بدیعی و علیاصغر بهاری (کمانچه)، حسن ناهید و محمد موسوی (نی) و حسین تهرانی و محمد اسماعیلی (تنبک) همکاری کرده است. او در دهه ۱۳۶۰ با همراهی جلیل شهناز، علیاصغر بهاری، محمد اسماعیلی و محمد موسوی، «گروه اساتید موسیقی ایران» را بنیان گذاشت و سرپرستی، آهنگسازی و نوازندگی سنتور این گروه را بر عهده داشت. این گروه آثار ماندگاری را با صدای محمدرضا شجریان و شهرام ناظری اجرا کرد. پایور همچنین با خوانندگان دیگری مانند عبدالوهاب شهیدی، محمود خوانساری، احمد ابراهیمی، نادر گلچین، حمیدرضا نوربخش و علیرضا افتخاری نیز همکاریهای متعددی داشته است.
از مهمانان این کنسرت میتوان به محمدمهدی احمدی، مشاور عالی وزیر و سرپرست معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد الهیاری مدیرعامل بنیاد رودکی، امیرعباس ستایشگر معاون آفرینشهای فرهنگی هنری بنیاد رودکی، محمد هاشمی مدیرعامل سازمان هنری رسانهای اوج، بابک رضایی مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اسحاق شکری مدیرعامل انجمن موسیقی ایران، مرتضی اعیان، داود گنجهای، علی جهاندار، محمدسعید شریفیان، مینا افتاده، سوسن اصلانی، پانیذ فریوسفی، مظفر شفیعی و محمدعلی مرآتی اشاره کرد.
به گزارش ریتم، «ارکستر سازهای موسیقی ایرانی» با توجه به مأموریتهای تعریفشده در اساسنامه بنیاد رودکی، تیرماه امسال به همت این بنیاد و با هدف ارتقای جایگاه موسیقی اصیل ایرانی، بهرهگیری از ظرفیتهای ارزشمند نوازندگان و فارغالتحصیلان این حوزه و پاسخ به تقاضای اهالی موسیقی، پس از چندین ماه کار کارشناسی و برگزاری جلسات هماندیشی تشکیل شد.
پاسداشت و اعتلای موسیقی ردیف-دستگاهی، فراهمکردن بستری حرفهای برای حضور نوازندگان مستعد کشور و ایجاد فضایی برای فعالیتهای هنری حرفهای در تولید و عرضه هنر از دیگر اهداف تشکیل ارکستر سازهای ایرانی است. این ارکستر تلاش دارد در مسیر حفظ، احیا و اعتلای موسیقی ایرانی، زمینه حضور پررنگتر موسیقی ملی را در عرصههای ملی و بینالمللی فراهم کند.
بنیاد رودکی در همین راستا، ۱۲ مردادماه فراخوان جذب نوازنده برای ارکستر سازهای ایرانی را منتشر کرد. بیش از ۲۰۰ نوازنده برای آزمون ورودی ثبتنام کردند و پس از بررسی اولیه، ۱۱۶ نوازنده واجد شرایط در سازهای تار، تنبک، کمانچه، سنتور، عود، قانون و نی برای شرکت در آزمون عملی انتخاب شدند. آزمون طی روزهای ۲۵ و ۲۶ مرداد در حضور شورای هنری برگزار شد و پس از ارزیابیها، نوازندگان منتخب در ۱۸ شهریور برای عضویت در ارکستر برگزیده شدند و تمرینات خود را آغاز کردند.
اعضای شورای هنری ارکستر سازهای ایرانی متشکل از اساتید پریچهر خواجه (نوازنده، آهنگساز و مدرس قانون و عضو هیأت علمی دانشکده موسیقی دانشگاه هنر)، علی بهرامیفرد (آهنگساز و نوازنده سنتور، عضو هیأت علمی تماموقت و مدیر گروه موسیقی دانشکده هنر و معماری)، حسام اینانلو (آهنگساز و نوازنده کمانچه), قاسم رحیمزاده (نوازنده تار و سهتار و عضو هیأت علمی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران) و امیرعباس ستایشگر (آهنگساز، نوازنده سنتور و سهتار و نماینده بنیاد رودکی) هستند. این شورا وظیفه هدایت هنری، انتخاب آثار و نظارت بر فرآیندهای تخصصی ارکستر را بر عهده دارد.
