به گزارش خبرگزاری ریتم؛ آیین گرامیداشت نهمین سالگرد رونمایی «موزه مجازی بین‌المللی هنر کودک»، بزرگداشت سودابه سالم موسیقیدان، آهنگساز و از چهره‌های شناخته‌شده «موسیقی کودک» و رونمایی از مستند «راوی باد» شامگاه یکشنبه (۲۳ شهریورماه) با حضور زهرا فرمانی رئیس موزه مجازی بین‌المللی هنر کودک، ریحانه علویان مدیر اجرایی موزه، پشنگ کامکار، سودابه سالم، سیاوش کامکار، بهنام ابوالقاسم، افسانه شعبان‌نژاد، مصطفی کریمی، الهام فزایی، لطیف روحانی مدیرعامل موزه موسیقی ایران و جمعی از هنرمندان و فعالان حوزه موسیقی کودک در موزه موسیقی ایران برگزار شد.
هر نغمه کودک آغازی برای سمفونی زندگی
سودابه سالم در این آیین اظهارداشت: «هر نغمه کودک آغازی برای سمفونی زندگی است، صدای آواز معصومانشان تنها یک ترانه نیست پژواکی است از آینده و نشانی از هویت فرهنگی این سرزمین، سال‌هاست باور دارم موسیقی کودک نه فقط سرگرمی یا مهارتی برای یادگیری، بلکه زبان دل‌هاست پلی میان گذشته و آینده و آیینه‌ای که فرهنگ در آن بازتاب می‌یابد.»
وی گفت: «هر بار که کودکی آواز می‌خواند فرهنگ ما جان می‌گیرد هر بار که دستان کوچکی ریتمی می‌نوازد زبان موسیقی ما دوباره ساخته می‌شود، رسالت من شنیدن این صداها، ارزش نهادن به آنها و زنده کردن بازی‌های آوازی کهن این سرزمین بوده تا کودک ایرانی با سرچشمه‌های فرهنگی خویش پیوند بخورد.»
سالم افزود: «بیایید آرزو کنیم که صلح و آرامش تنها آرزو نماند که هیچ کودکی از بازی، آموزش، کتاب و موسیقی محروم نشود. جهانی زیباست که همه کودکان بی‌هیچ تفاوتی فرصت رشد و شکوفایی داشته باشند، آری هر نغمه کودکی، سمفونی زندگی را آغاز می‌کند و این سمفونی تنها در سایه صلح، برابری و امید می‌تواند تا همیشه ادامه یابد.»
این آهنگساز ضمن قدردانی از برگزارکنندگان این آیین بیان کرد: «از سخنرانان این آیین و افرادی که به صورت ویدیویی، صوتی و حضوری پیام‌هایی ارسال کردند و گروه مستند «راوی باد» قدردانی می‌کنم، از خانواده عزیزم و همسر مهربانم صمیمانه سپاسگزارم، بودن شما برای من دلگرمی است و نشانه روشن از ایمان ما به آینده درخشان برای کودکانمان است.»
همکاری با خانم سالم
افسانه شعبان‌نژاد شاعر و نویسنده کودکان و نوجوانان نیز در این آیین اظهارداشت: «حدود ۴۰ سال است که برای کودکان و نوجوانان قلم می‌زنم و امیدوارم که کار مثبتی انجام داده باشم، آشنایی من با خانم سالم به سال‌های دور بازمی‌گردد، کار من شعر است و شعر و موسیقی به گونه‌ای همیشه یکدیگر را جذب می‌کنند، در یک گروهی بودیم و قرار بود برای خردسالان بسته آموزشی تهیه شود و جمعی از کارشناسان مختلف در زمینه داستان شعر در کنار هم قرار می‌گرفتند و با یکدیگر صحبت می‌کردیم، کارهای همدیگر را می‌دیدیم، گوش می‌کردیم که متاسفانه این روند همیشگی نیست و اکنون هر کدام برای خودمان کار می‌کنیم و این باعث می‌شود که کارهای خیلی خوب و ناب کمتر ارائه شود.»
وی گفت: «در آن گروه، خانم سالم یکی از آثار مرا پسندید و برای اجرا انتخاب کردم و واقعا تعجب کردم از اینکه یک شعر کوتاه ۶ مصرعی را خانم سالم به صورت یک نمایش زیبا با صدای کودکان و سازهای آنان در صحنه اجرا کرد و در ذهنم این موضوع شکل گرفت که چقدر خوب است کارهای تلفیقی انجام بدهیم، اگر شعری هست، شعر تنها نباشد و در کنار موسیقی و نمایش قرار بگیرد که خانم سالم چنین کاری را انجام داد.»
شعبان‌نژاد افزود: «خانم سالم سال‌ها فقط موسیقی را به کودکان آموزش ندادند بلکه همراهی، اعتماد به نفس و شناخت توانایی‌هایشان را به آنان آموزش دادند. در کارهای خانم کودکان شنونده موسیقی نیستند، خودشان نوازنده موسیقی هستند. آنان بیننده نمایش نیستند خودشان نمایش اجرا می‌کنند و فضای شادی برای کودکان فراهم می‌شود. این ویژگی‌ها قابل تحسین است.»
بیان میراث ناملموس به زبان امروزی
لیلا کفاش‌زاده کارشناس میراث فرهنگی، بنیان‌گذار دفتر کودک و نوجوان در پژوهشگاه میراث فرهنگی نیز در پیامی ویدئویی به این آیین اظهارداشت: «سودابه سالم کسی است که سال‌های عمر خود را صرف موسیقی کودک در بستر فرهنگ ایرانی و میراث ناملموس این سرزمین و پژوهش در این حوزه کرده است، همچون لالایی‌ها، ترانه‌ها، بازی‌های سنتی و آواها و نواهایی که سالیان سال سینه به سینه حفظ شدند و به دست ما رسیدند.»
وی گفت: «دنیای امروز ما دنیای بدون پژوهش و تحقیق و دانش است و بهتر است از دانش و پژوهشی بهره ببریم که خانم سالم عمر، تمام وجود، ذهن و قلبش را برای آنها گذاشته و با گوشه‌های موسیقی ایرانی این جنبه‌های جذاب و مادرانه میراث ناملموس را پیوند بزند و به عنصر و خوراک فرهنگی کودکان امروز تبدیل کند و خودش حافظ این میراث شود با وجود بی‌مهری‌ها و سختی‌هایی که با آن مواجه بوده است.»
فرزاد آموزگار مدرس دانشگاه و انسان‌شناس و سیمین بازرگان نویسنده، پژوهشگر و شاعر در پیام‌های ویدئویی درباره ویژگی‌های آثار سودابه سالم نکاتی را بیان کردند.
مصطفی کریمی از فعالان پیشکسوت شورای کتاب کودک نیز در این آیین با اشاره به ویژگی‌های فعالیت سودابه سالم اظهارداشت: «در شورای کتاب کودک با مدیریت توران میرهادی به رشد همه‌جانبه کودک تکیه می‌کردیم، در شرایطی که آموزش و پرورش از این موضوع‌ها دور بود و نظام آموزشی به هنر و نقش آن در رشد و پرورش کودک توجهی نداشت، زمانی که با ویژگی‌های آموزشی خاص خانم سالم آشنا شدم، به خانم میرهادی پیشنهاد دادم با ایشان همکاری کنیم.»
کریمی گفت: «خانم سالم در آموزش موسیقی به کودک، به ابعاد مختلف آموزشی توجه می‌کنند. فقط به مهارت موسیقی توجه نمی‌کند بلکه به رشد شناختی و حرکتی کودک هم توجه می‌کند و این ویژگی برای ما ارزشمند است. بنابراین به همه افرادی که در حوزه آموزش فعالیت می‌کند، توصیه می‌کنم که نقش هنر رفراموش نکنند.»
احمد محیط‌طباطبایی رئیس ایکوم و پژوهشگر میراث فرهنگی نیز در این آیین ضمن گرامیداشت نهمین سال فعالیت موزه بین‌المللی هنر کودک، نکاتی را برای حفظ میراث فرهنگی ناملموس به کودکان و نسل جدید بیان کرد.
«ضرب‌آهنگ» مبتنی بر خلاقیت کودکان
ریحانه علویان مدیر اجرایی موزه مجازی بین‌المللی هنر کودک نیز در این آیین با گرامیداشت نهمین سالگرد رونمایی از این موزه گفت: «موزه مجازی کودک ۹ سال گذشته به همت خانم فرمانی و برادر و خواهر ایشان حسین و فریده فرمانی با هدف آموزش هنر کودک شکل گرفت، در ابتدا فعالیت این موزه از یک سایتی با عضویت و جمع‌آوری آثار کودکان و اشتراک آنها در زمینه‌های مختلف هنری از سنین ابتدایی تا ۱۸ سال آغاز شد.»
وی گفت: «این موزه در زمینه‌های مختلف هنری همچون هنرهای تجسمی، معماری، چیدمان، نمایش خلاق و موسیقی می‌پردازد، در این رویکرد تمامی فعالیت‌ها توسط کودکان انجام می‌شود، رقابت و ارزش‌گذاری در این حوزه صورت نمی‌گیرد و هر اثری که کودکان داشته باشند و ارایه دهند، ارزشمند است و آثار کودکان در رویدادهای مختلف به نمایش گذاشته می‌شود. هر سال براساس موضوع‌های مختلف هنری به بزرگداشت یک هنرمند اختصاص داده شد و امسال با توجه به موضوع موسیقی، از سودابه سالم پیشکسوت موسیقی کودکان تجلیل می‌کنیم.»
همچنین در این آیین زهرا فرمانی رئیس موزه مجازی بین‌المللی هنر کودک توضیحاتی را درباره فعالیت این موزه مبتنی بر خلاقیت کودکان مطرح کرد و گفت: «موضوع «موسیقی کودک محور» به عنوان زبانی جهانی و جادویی مطرح است، موسیقی‌ای که خود کودک آن را خلق و می‌سازد. این موسیقی گاهی از دل یک نقاشی، تصویر یا مجسمه بیرون می‌آید و گاه به‌طور بداهه و خودانگیخته شکل می‌گیرد.»
وی افزود: «کودک با استفاده از ابزارهای مختلف، از سازهای موسیقی گرفته تا هر وسیله‌ای که در دسترس دارد، دنیای صوتی منحصر به فرد خود را می‌آفریند. در قالب رویداد «ضرب‌آهنگ» در تلاش هستیم به عنوان یک جشنواره صداها و نواهای کودکانه، نشان دهیم هنر کودکان محدود به خطوط، رنگ‌ها و حجم‌ها نیست بلکه در هر ضربه، ریتم و آوایی که خودشان خلق می‌کنند، زنده و پویا جریان دارد. موزه مجازی بین‌المللی هنر کودک به عنوان پلی میان خلاقیت‌های کودکان سراسر جهان و مخاطبانی که به صدای بی‌آلایش هنر آنها گوش می‌دهند، عمل می‌کند.»
یاشار خدایی آهنگساز و متخصص در حوزه موسیقی‌درمانی و دکتر محمدرضا پازوکی پزشک، روان‌درمانگر و متخصص موسیقی‌درمانی اجتماعی نیز در این آیین درباره آموزش موسیقی به کودکان و ویژگی‌های این نوع آموزش برای طیف‌های مختلفی از کودکان براساس نیازهای آنان نکاتی را بیان کردند.
بخش دیگری از این آیین به تک‌نوازی سنتور پشنگ کامکار نوازنده پیشکسوت سنتور و همسر سودابه سالم اختصاص داشت. وی پیش از اجرای قطعاتی اظهارداشت: «بسیار خوشحالم که در مراسم بزرگداشت سودابه حضور دارم، با اینکه چند سالی است دور از صحنه هستم اما نیم قرن به پای تلاش صادقانه با کودکان ایران زمین و همراهی با آن، چند دقیقه‌ای برای شما ساز می‌زنم.»
اجرای قطعاتی توسط گروه موسیقی کودکان به سرپرستی سیاوش سهی از دیگر بخش‌های این آیین بود. در پایان این آیین لوح سپاس و یادبودی به سالم اهدا شد.
رونمایی از «راوی باد» در بزرگداشت سودابه سالم
همچنین در این آیین، فیلم مستند «راوی باد» به مناسبت بزرگداشت سودابه سالم به کارگردانی و تهیه‌کنندگی سعید کیائی رونمایی و اکران شد. این مستند ۴۳ دقیقه‌ای روایتی صمیمی از زندگی شخصی، حرفه‌ای، اندیشه‌ها و دستاوردهای فرهنگی سودابه سالم موسیقیدان، پژوهشگر و مدرس باسابقه موسیقی کودک را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد.
«راوی باد» علاوه بر مرور فعالیت‌های هنری سالم، به انگیزه‌های او برای ورود به حوزه موسیقی کودک، چالش‌ها و تنش‌های دوران فعالیت و نقش مؤثرش در توسعه آموزش و تولید آثار موسیقایی برای کودکان پرداخته است. زهرا حاجبی، وحید کریمی و غزل اسدزاده فیلمبردار، زهرا حاجبی تدوینگر، وحید کریمی صداگذاری و ترکیب، آریا گازر موسیقی، شیوا خادمی تحقیق و پژوهش و ریحانه علویان مدیر تولید و هماهنگی از دیگر عوامل این مستند هستند.
سودابه سالم آهنگساز و مدرس موسیقی کودک متولد سال ۱۳۳۳، پس از پایان فراگیری موسیقی در هنرستان موسیقی ملی، تحصیلات موسیقی خود را در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران پی گرفت. بعد از پایان تحصیلات، همکاری خود را با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز کرد. او همسر پشنگ کامکار، نوازنده پیشکسوت سنتور و از اعضای خانواده کامکارهاست.
او سال‌ها در حوزه آموزش و تولید آثار موسیقایی ویژه کودکان فعالیت کرده و با بهره‌گیری از فرهنگ و موسیقی بومی ایران، تلاش کرده است راهکارهای تازه‌ای برای آموزش موسیقی به کودکان ارائه کند. سالم همچنین دوره‌هایی را در زمینه موسیقی‌درمانی، خلاقیت و آموزش موسیقی در اتریش گذرانده است. او سال ۱۳۷۷ جایزه بهترین موسیقی را از جشنواره تئاتر دریافت کرد و سال ۱۳۹۲ در مراسم جشن خانه موسیقی ایران از او به همراه چند تن از چهره‌های پیشکسوت موسیقی ایران تجلیل شد.
انتشار آلبوم‌ها و کتاب‌های آموزشی، اجرای کنسرت‌های کودک و همکاری در پروژه‌های پژوهشی، آموزش موسیقی کودک، آهنگسازی موسیقی کودک، پایه‌گذاری متد آموزشی «بازی‌های آوازی»، تأسیس و سرپرستی «ارکستر کودکان ایران زمین» (۱۳۷۴)، تشکیل و سرپرستی «گروه موسیقی کودکان بم»، تشکیل و سرپرستی گروه موسیقی «ودا»، پروژه موسیقی‌درمانی (به مدت یک سال) با همکاری یونیسف در کانون اصلاح و تربیت، موسیقی‌درمانی در شهرستان بم پس از زلزله (به مدت هشت ماه)، همکاری با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، آموزش موسیقی‌درمانی و همکاری با مراکز درمانی کودکان استثنایی از فعالیت‌های سالم است.
